De bonkelaar kapot en de kop van de burgemeester aangevreten.
Om onverklaarbare redenen is de bonkelaar over de koningsspil naar beneden gezakt. Dit leverde de nodige schade op aan de houten tandwielen. Gelukkig is die schade inmiddels gerepareerd en kan de molen weer volop draaien en malen.
Foto: Het onderste houten tandwiel is een bonkelaar; een zgn. “kroonwiel”, de houten kammen staan als een kroon recht op het wiel.
Bonkelaar, bovenwiel en koningsspil.
De wieken zitten aan de buitenkant van de molen (a) op de bovenas of molenas. Binnenin de molen zit op die as het bovenwiel (b). Dit zit in de draaibare kap, het bovenste deel van de molen. Het bovenwiel staat bijna haaks op de bonkelaar (c) die vastzit op de koningsspil (d). De bonkelaar is een houten tandwiel, bovenin de romp van de molen. De bonkelaar zit dus vast aan de koningsspil die de maalstenen aandrijft. De horizontale draaiende beweging van de wieken en de bovenas wordt door de twee haakse houten tandwielen omgezet in een verticale draaiende beweging die de maalstenen aandrijft.
Over de “kop van de burgemeester”.
De burgemeester is de balk direct onder de as van het wiekenkruis, zie de rode pijl op de foto. De balk maakt onderdeel uit van de vloer van de kap. Die kap ligt “los” op de romp van de molen omdat de kap met de wieken in alle windrichtingen moet kunnen draaien. De constructie van de kap (als “los” onderdeel van de molen) moet heel sterk zijn, wil zij alle krachten van de draaiende wieken kunnen verwerken. Wanneer een dragende balk zoals de burgemeester aangetast is, moet dat grondig gerepareerd worden. De kop van de burgemeester is het rode geschilderde deel van de middelste balk die aan de buitenkant zichtbaar is, direct onder het wiekenkruis, zie de rode pijl op de foto.
Burgemeester en wethouders.
In plaats van drie rode koppen, zoals op onze molen, hebben sommige grotere molens aan de voorkant onder het wiekenkruis vijf koppen van even zo veel balken zitten. Dan noemt men de middelste drie ervan de “burgemeester” en de “twee wethouders”. De buitenste twee heten altijd de voeghouten.